بخش هشتم؛ دانشگاهها و فرهنگ نخبگان:
- تعداد دانشگاههای عراق بسیار زیاد است. هر استان معمولا یک یا چند دانشگاه دارد. برای مثال شهر کربلا یک دانشگاه دولتی و دو دانشگاه غیردولتی دارد همچنین در نجف نیز چندین دانشگاه دایر است که به غیر از دانشگاه دولتی شهر کوفه می توان به دانشگاههای آزاد زیر اشاره کرد:
جامعه الاسلامیه، جامعه صدر و یک دانشگاه دیگر که آقای قبانچی، امام جمعه نجف، موسس آن است.
همچنین دانشگاههای آزاد کربلا عبارتند از: جامعه اهل البیت که آقای سید محسن قزوینی، نماینده پارلمان عراق و راه یافته از طریق حزب الدعوه، موسس آن است. و نیز جامعه الحسین در 3 رشته خطابه و کلام و حقوق. آقایان قزوینی و قبانچی سالها در ایران بوده اند و از الگوی دانشگاه امام صادق(علیه السلام) در تاسیس دانشگاه در عراق الهام گرفته اند.
- دانشجویان و دانشگاهیان در عراق از چندان جایگاه اجتماعی بهره مند نیستند که بتوانند در مسایل سیاسی و فرهنگی کشور، از جایگاه دانشجو یا استاد دانشگاه، ابراز عقیده کنند. و مهمتر اینکه دانشجویان عراقی اصلا نمی دانند که جنبش های دانشجویی چه ظرفیت و پتانسیل و قابلیت تاثیر گذاری در سطوح مختلف کشور را دارند.
دلیل این امر این است که دانشگاهها در زمان حکومت بعثی ها کاملا کنترل می شد و بعد از آن دانشجوی عراقی بدون هیچ آمادگی و آگاهی در جامعه ای باز قرار گرفت. از سوی دیگر با توجه مطالب آورده شده در باب خودباوری، آرمانگرایی و وضعیت فکری جامعه در دوران بعث، نبود امنیت در جامعه کنونی و نبودن رهبر در جامعه فعلی عراق، می توان گفت که بعد از سقوط صدام نیز کاری در این عرصه صورت نپذیرفته در نتیجه دانشجویان نیز همچون سایر مردم و جوانان به مسائل روزمره زندگی سرگرم شده اند.
- ظاهرا برخی از احزاب اخیرا به توانایی بالقوه دانشجویان پی برده اند و درصدد جذب برخی از دانشجویان در نهادهای سیاسی خود هستند تا از طریق آنان به اهداف سیاسی خود در طبقه جوان نایل شوند.
- با سقوط صدام و افزایش پول در دست مردم، بسیاری از جوانانی که معدل حضور در دانشگاه های دولتی را ندارند به دانشگاه های آزاد یا غیردولتی می روند. به طور کلی می توان فضای دانشگاههای عراق از لحاظ فعالیت سیاسی، اجتماعی و فرهنگی دانشجویان را در حد دبیرستان های بزرگ ایران دانست. یعنی فعالیت هایی وابسته به مسولین دانشگاه. به طوری که روسای تشکل های رسمی دانشجویی در دانشگاه توسط مسؤلین دانشگاه تعیین می گردد.
- همچنین با ایجاد دانشگاههای آزاد در چند ساله اخیر بسیاری از مسولیین مدارک خود را از این دانشگاهها گرفته اند. علاوه بر این بسیاری از نمایندگان و استانداران نیز مدارک خود را از بازار جعل مدارک دولتی در بغداد، خریداری کرده اند. از افتخارات این بازار بنا به گفته یکی از کسبه آن در برنامه تلویزیونی شبکه الجزیره، تعداد فارغ التحصیلانی بیشتر از وزارت علوم دانشگاههای عراق است.
- دانشجویان هیچ برنامه ای برای بعد از فارغ التحصیلی ندارند زیرا مشاغلی به اندازه تعداد فارغ التحصیلان دانشگاههای عراق وجود ندارد تا دانشجویان در انها مشغول شوند. اکثر آنها محل بعد از اتمام دروس را خانه می دانستند.
- به علت مسائل امنیتی جهت ورود به دانشگاه دانشجویان و مهمان ها را تفتیش بدنی می کنند. البته در دانشگاه غیردولتی اهل البیت چنین مسأله ای دیده نشد.
- حجاب در دانشگاهها در مقایسه با سطح جامعه بسیار متفاوت است؛ اکثر دختران دانشجو بدون چادر در دانشگاه حاضر می شوند. لباس هایشان تمام بدن به غیر از صورت و کفین را پوشش می دهد اما از لحاظ رنگ و طرح چندان مناسب نیستند. به طوری که دانشگاه برای لباس دختران ضوابطی تعیین کرده و در آن رنگ لباس را به سفید و مشکی محدود ساخته بود. با این همه تعدادی از دانشجویان با لباسهای رنگ روشن و زننده، تنگ و نامناسب حاضر می شدند.
- روابط دختر و پسر در دانشگاهها آزاد است (همچون ایران) یعنی بسیار از آنها با یکدیگر دوست اند و هیچ محدودیتی در صحبت کردن با یکدیگر (حداقل در محیط دانشگاه) ندارند. البته برخی از این دوستی ها به ازدواج منجر شده ولی دانشگاه و دولت هیچ گونه کمکی در راستای ازدواج دانشجویی نکرده اند.
- با ورود ماهواره به جامعه عراق، شبکه های ماهواره ای عربی به منابع اصلی خبری و فرهنگی جوانان و نیز دانشجویان عراقی تبدیل شده است. بسیاری از این شبکه ها نیز توسط سعودی ها حمایت می شوند. حدود 43 شبکه عربی به طور غیر مستقیم از سوی وهابی های شبه جزیره حمایت می شوند. شبکه های رسمی کشور عربستان نیز در بین کانال های عربی تعداد زیادی را داراست.
پس به طور عمده دانشجویان عراقی از شبکه های عربی (که اکثر آنها ضد جمهوری اسلامی هستند) تاثیر می پذیرد و حتی اطلاعات خام خود را از این شبکه ها می گیرد و به تحلیل می پردازد چه رسد به تاثیر گرفتن از تحلیل های ضد ایرانی آن کانالها.
اما دانشجویان نیز همچون روحانیون و سایر اقشار جامعه  در برابر عشیره استقلالی از خود ندارند که در بخش وضعیت سیاسی آمده است.